REIS:

1 Augustus is blok I vertrokken, waarbij o.a. Dr.de Wit en Dr.Branger.

2 Augustus vertrok blok II, waarbij o.a. Dr.Tellegen en Dr.Bakker. (sterkte blok II was 1003 man). De trein bestond voornamelijk uit bagagewagen, waarin banken waren geplaatst. Deze wagens worden normaal

ook voor alle Duitsche troepvervoeren gebruikt. De Hoofdofficieren konden desgewenscht in coupe's 3e klasse plaats nemen.

Achteraf beschouwd was echter de reis 3e klasse nog vermoeiender dan per bagagewagen, omdat de gelegenheid ontbrak zich eens te strekken. Voorin en in het midden van de trein waren twee coupe's gereserveerd, om eventueel zieken op te kunnen nemen.

Het originele getypte bericht, in het Nederlands van de jaren 40 (1940)

Een moeilijkheid in de bagagewagen vormde de W.C.'s. Deze waren vertegenwoordigd door een jamblik en, als men zich indenkt, dat aanvankelijk de deuren der wagens gesloten waren, dan lijkt mij verdere toelichting overbodig.

Bij blok I zijn de deuren van de bagagewagens alleen den laatsten dag open gebleven.

Bij blok II zijn, op aandringen van Dr.Tellegen na eenigen tijd de deuren een stukje geopend. Van deze gelegenheid maakte een der adelborsten gebruik om uit de trein te springen. De trein stopte en de adelborst werd weer opgepikt. Het resultaat was natuurlijk weer deuren dicht. In den loop van de reis zijn de deuren echter weer geopend in die bagagewagens, waar de lieden toezegden geen ontsnappingspogingen te zullen doen.

De geheele reis, welke liep Noord langs het Reuzengebergte via Dresden naar Lemberg-Stanislau, duurde voor blok I 114 uur en voor blok II 137 uur. De voeding gedurende de reis bestond uit een dubbel rantsoen brood (500 gram per dag) en leverpastei, terwijl gedurende de reis 3 x pap is verstrekt.

De stemming gedurende de reis was nogal down, dit had verschillende oorzaken:

1. Een gedeelte der officieren had verwacht, dat het kamp naar Nederland werd overgebracht, zoodat voor hen het afreizen in oostelijke richting min of meer teleurstellend was.

2. Door den langen duur was de reis in hooge mate afmattend, waarbij, nog kwam, dat de meesten slechts rookerij bij zich hadden voor 2 a 3 dagen, zoodat gedurende de laatste helft van de reis ook nog deze laatste troost ontbrak.

3. Gedurende de reis hadden velen last van diarrhee, waarschijnlijk was dit een gevolg van het drinkwater, dat in Polen op de meeste plaatsen niet zonder meer gedronken kan worden, dan wel van de voeding.

4. De onbekende bestemming.

De ontvangst te Stanislau was zeer behoorlijk, aan het station stonden de noodige voertuigen om de bagage op te halen. Een stroomende regen maakte de marsch voor blok II naar de Kazerne (40 minuten) evenwel niet aangenaam, maar kon anderzijds niet verhinderen, dat de humor in de gelederen terugkeerde.

Tot slot wees Dr. Tellegen er nadrukkelijk op, dat, zoowel het uithoudingsvermogen als de geest der Officieren deze krachtproef uitstekend hadden doorstaan.

KAZERNE:

De Kazerne was oorspronkelijk een Oostenrijk-Hongaarsche tuchtschool, daarna Poolsche Kazerne, vervolgens Russische Kazerne. Het gebouw bevat een sous-terrain en 3 etages. De muren zijn 70 a 80 cm. dik. De ramen zijn alle dubbel. De kamers zijn bijna 3.50 meter hoog.

De Russen hebben in den aanvang van den oorlog het gebouw in brand gestoken. Het is thans echter weer nagenoeg geheel opgeknapt. De muren zijn opnieuw gekalkt en gewit, zoodat het geheel een keurige nette indruk maakt.

Aan de 3e verdieping van het middengedeelte wordt nog gewerkt. O.a. wordt onder leiding van genie-officieren een Oud-Hollandsche zaal gebouwd.

INDEELING EN LEGERING:

Er zijn 2 bataljons gevormd, elk van 4 Comp. Het geheel is ingedeeld volgens de rang, welke men had op 15 Mei 1940. De Generaals hebben ieder een eigen kamer en naar gelang men lager in rang is, liggen er meerderen op een kamer. Aanvankelijk was deze indeeling voor de jonger wel erg nadeelig, doch het geheel is thans dusdanig verdeeld, dat per man tenminste 8 m3 kamerruimte beschikbaar is, terwijl aan de zijde van het straatje (pad tusschen de bedden) de afstand van midden bed tot midden bed 1.50 m. bedraagt.

De jongsten liggen nu met + 20 man op een kamer. Zij slapen met 2 boven elkaar en in sommige kamers slapen zij terwille van de ruimte met 3 boven elkaar. Dit laatste is evenwel geheel vrijwillig.

Ieder heeft 2 dekens. 1 deken, welke uit Neurenberg is meegebracht en 1 deken ontvangen in Stanislau.

De bedzakken en kussenzakken zijn met houtwol gevuld. Achter elk bed is een klein kastje voor de opberging van één en ander. Voor kleeding enz. is deze bergruimte onvoldoende. Thans is men bezig voor een ieder een afsluitbare kast op de gang te timmeren.

SANITAIR:

In elke vleugel bevindt zich op elke verdieping een waschgelegenheid. Aan het einde van de gang treft men de W.C.'s aan. De laatste zijn echter nogal gering in aantal en worden helaas vaak bevuild. Buiten de Kazerne is nog een houten gebouw met hurk-privaten. De Duitsche Instanties wilden dit gebouw afbreken, zijnde ongeschikt voor Nederlandsche Officieren. Op verzoek der Officieren evenwel is dit gebouw in tact gebleven.

VERWARMING:

Het is de vraag of de centrale verwarming, welke door de Russen grondig vernield was, voor den winter weer geheel hersteld zal zijn. Overigens bevinden zich op de meeste kamers steenen kachels, zoodat een behoorlijke gelegenheid tot verwarming aanwezig is.

ETEN:

Het water kan niet zonder reiniging gedronken worden. In verband hiermede wordt 's morgens een groote hoeveelheid slappe thee verstrekt en wordt om 10.30 en om 15.00 gekookt drinkwater ter beschikking gesteld. Filters voor de drinkwatervoorziening zijn in aantocht.

Waarschijnlijk is het drinkwater oorzaak, dat er nogal wat patienten met buikloop in het lazaret werden opgenomen. (gemiddeld 14 á 15 in lazaret). Deze affaire, hoewel zeer vervelend, verloopt in den regel in 10 dagen. De patienten worden van de anderen afgescheiden gehouden uit vrees voor dysenterie.

Het eten bestond aanvankelijk voornamelijk uit brood en pap, of soep, want aardappelen waren de eerste 10 dagen niet aanwezig. (In Polen is de aardappeloogst 2 maanden later dan bij ons).

Thans evenwel worden per week en per man 2.400 gram zeer goede aardappelen verstrekt, zoodat 4 x per week een aardappelen-maaltijd op het menu prijkt.• Ook het beroemde Vrijdagsche stokvisch-maal ontbreekt hiel niet.

Het geheel is toch nog altijd zoo, dat ieder minstens 1 pakket per week noodig heeft. De aandacht werd gevestigd op versche en gedroogde wortelen.

Het middagmaal wordt gebruikt in de eetzalen, welke zich in het middengebouw bevinden. le Bataljon om 18.00 uur, 2e Bataljon om 18.30 uur. Het eten wordt door 1 Officier per kamer, met Servische oppassers uit de keuken gehaald. Hierbij is goed uitkijken noodzakelijk.

De bereiding van het eten geschiedt nog door dezelfde lieden als in Neurenberg. De keukeninrichting is zeer modern, het geheel kan dus geen zorgen baren. De brood-maaltijden worden op de eigen kamers genuttigd. Als toespijs wordt bij het brood surrogaat jam verstrekt (175 gram per week) naast de officieele maaltijden kan er door de Officieren zelf worden gekookt. Op iedere slaapzaal-etage is een keurig ingericht keukentje niet steenen fornuis en kleine pannen.

Een officier, bijgestaan door een cadet, voert hier de scepter en indien het niet te druk loopt, mag de belanghebbende zelf ook behulpzaam zijn bij het koken van zijn potje.

Daarenboven werd er 's avonds buiten op kampvuurtjes gekookt. Het was overal in het, donker een aardig gezicht om de lieden rond de kampvuurtjes te zien zitten.

DAGELIJKSCHE DIENST:

De reveille is 's morgens om 6.30. Het eerste appel is om 8.00. De appels worden gehouden op het sportterrein en duurden aanvankelijk een half uur, den laatsten tijd ging dat echter veel sneller en was een appel in een kwartier afgeloopen.

De cursuslessen zijn voornamelijk des morgens van 9.00 - 12.00. Ieder heeft tenminste elken morgen 1 lesuur.

Het schoonmaken van de eetzalen en van de gamellen enz. geschiedt door de Servische oppassers. De slaapzalen houden de officieren zelf schoon. Des middags wordt evenals in Neurenberg een algemeene bedrust gehouden

van ± 2 uur.

Om 17.00 uur is dán eer het tweede appel, daarna om 18.00 en om 18.30 middagmaal. Daarna wordt het al spoedig donker, want de duisternis valt ongeveer een uur eerder in dan bij ons. De verlichting in het gebouw is voldoende. Om 10.00 moet iedereen in bed liggen en moeten de lichter worden gedoofd.

CANTINE ENZ:

In het middengebouw zijn eenige cantine-verkooplokalen. Te verkrijgen is hetzelfde als in Neurenberg, uitgebreid met borstelwerk, lucifers, papier, zakmessen en houten sandalen. De laatste zijn zeer in trek, maar duur. (26 Zloty is + f 10.--).

Het kampgeld wordt uitbetaald in zloty's.

Behalve de cantine-lokalen in het middengebouw bevinden zich in de rotonde boven elkaar 3 recreatie-zalen. De hoogste is voor de Hoofdofficieren, de middelste voor de subalterne officieren en de onderste voor cadetten en adelborsten. Deze zalen worden opgevrolijkt door vast planten.

CURSUSSEN:

De Kampcommandant heeft den vorigen oorlog meegemaakt en heeft na de vrede zeer veel moeilijkheden ondervonden, om een burgerbetrekking te krijgen. Met dit schrikbeeld voor oogen is hij thans een warm voorstander van cursussen; de meeste belangstelling heet hij voor"bouwen" in ruimen zin.

Het volgen van bepaalde cursussen is door hem verplichtend gesteld. De grootste medewerking wordt verleend om studieboeken en verder studiemateriaal ter beschikking der officieren te stellen.

Nog zij opgemerkt, dat het aanvankelijk de bedoeling is van den Kampcommandant, om ook examens te laten afnemen, doch hiervan is later afgezien. 1 September zijn de cursussen begonnen.

GODSDIENST:

De kerkdienst voor de R.K. wordt gehouden in de groote eetzaal. De kerkdienst voor de Protestanten wordt gehouden bij de boomen naast het lazaret.

Voor de R.K. is de biecht nog niet toegestaan. De veldprediker Ds.Vaandrager en de aalmoezenier Rector v.d.Made wonen in het lazaret, maar zijn geheel vrij in hun bewegingen naar de kazerne.

ONTSPANNING:

Er is een groot aantal muziekinstrumenten aanwezig en Walther Boer geeft muzieklessen, bovendien is door hem een orkest opgericht en een mannenkoor. Op toneelgebied is ook al wat gepresteerd, want de toneelvereeniging heeft reeds de eerste voorstelling gegeven.

Voorts zijn in Augustus 2 bioscoopvoorstellingen gegeven (Berenjacht in de Karpaten en de Geschiedenis van IJsland.).

Wat lichaamsoefeningen betreft, wordt thans lichte sport beoefend.

LAZARET:

Het Lazaret bevindt zich buiten de kazerne.

De inrichting bestaat uit kamers voor 5 á 6 man. Dit is uit een oogpunt van verpleging wel gunstiger, maar niet zoo gezellig als in Neurenberg, waar de geheele zieke familie op één zaal lag. Gemiddeld zijn 6 à 7 kamers in gebruik.

Behalve de reeds besproken buikloop komt voor de klavoet, een verlamming van de middenvoetspier, welke waarschijnlijk ontstaat door gebrek aan vitaminen B. Thans wordt hier de noodige aandacht aan besteed en zijn den laatsten tijd geen nieuwe gevallen meer bijgekomen. (B.-vitaminen worden verstrekt in den vorm van biergist).

De Rusische apotheek, welke in het Lazaret werd aangetroffen, was uitstekend ingericht.

Wat medici betreft, zij er op gewezen, dat behalve de twee uitnemende Nederlandsche doktoren, ook de Duitsche kamparts, die zich daadwerkelijk met de patiënten bemoeit, en alles doet wat in het belang van de gezon den en zieken kan zijn, aanwezig is. (Dit in tegenstelling met Neurenberg, waar de Duitsche artsen slechts een controleerende taak hadden.). Voor specialistische behandeling is men aangewezen op de specialisten in Stanislau, die, voor zoover Dr. van Tellegen daarover in het korte tijdsbestek van zijn verblijf in Stanislau kon oordeelen, een zeer goeden indruk op hem hadden gemaakt.

In het ziekenhuis te Stanislau zijn aanwezig een chirurg, een internist en een neus-, keel- en oorarts.

Normaal gaan operatie-patiënten naar Lemberg, waar een zeer uitgebreide medische Staf aanwezig is.

Alleen in spoedgevallen worden operatie-patiënten in het Ziekenhuis te Stanislau behandeld.

Ook thans wordt een diëet-voeding verstrekt, welke hoofdzakelijk bestaat uit 1.000 gram brood per week en 3 x pap per dag. Van de chronische patiënten is een derde lijst samengesteld. • Deze lijst was bij het vertrek van Dr.van Tellegen (27 Augustus 1942) opgezonden aan het O.K.W. en bevatte + 25 namen.

PAKKETTEN:

In de pakketten-dienst was uiteraard aanvankelijk eenige stagnatie. In Neurenberg was het uitreiken van de pakketten 27 Juli stopgezet en in Stanislau werd 11 Augustus weer met de uitreiking begonnen. Op 25 Augustus was evenwel de achterstand ingehaald en waren in 2 weken + 8540 pakketten uitgereikt.

Thans verloopt alles regelmatig en zeer vlot. De uitgifte en controle

van de pakketten geschiedt thans ook door Nederlandsche Officieren, waarbij alleen een toezicht houdend Duitsch controleur aanwezig is. Blikjes worden, indien men ze direct wil gebruiken, open gestoken en anders kan men ze tijdelijk in een kast in het controle-lokaal opbergen. Officieel kunnen deze blikjes op Zondagmorgen worden afgehaald, doch ook op andere dagen is men ten aanzien van de uitgifte zeer soepel. De uitreiking van brieven gaat veel vlotter dan in Neurenberg. In 8 á 10 dagen bereiken zij de bestemming. Deze vlotte gang van zaken is eensdeels te danken aan een uitbreiding van het aantal tolken en anderdeels aan het feit, dat brieven van 24 kantjes tot het verleden behooren.

KLIMAAT:

Het klimaat is een zeer gunstig landklimaat. Het weer in de maand Augustus was heel mooi. Volgens de mededeelingen van daar wonenden was de temperatuur in den winter vaak 25° - 30° onder nul. Daar er echter in den regel geen wind heerscht, is deze koude gemakkelijk te verdragen.

Er valt, veel sneeuw. Stanislau is, volgens deze zegslieden, voor Hongarije, wat Zwitserland is voor Nederland.

WASSCHERIJ ENZ:

In de kazerne is een groote douche-inrichting aanwezig met + 40 douches, zoodat ieder eens per week een warm bad kan nemen.

Voor het wasschen van ondergoed is in de kazernes een uitstekende waschinrichting aanwezig. Eenmaal per week wordt de wasch ingenomen met uitzondering van sokken en zakdoeken. De laatste artikelen moeten de officieren zelf wasschen.

Met de schoenenreparatie is het beroerder gesteld, omdat er een absoluut gebrek aan leer is. De reparaties blijven dus beperkt tot het vastnaaien van naden en zolen. De houten sandalen zijn derhalve wel een uitkomst.

OPPASSERS:

Uit Neurenberg waren meegenomen 200 Servische oppassers. 60% van deze oppassers is afgekeurd en vervangen door Russen. Ook is in de kazerne een compagnie Russisch-technisch personeel. De Russen maken een prettige indruk, vlot en zijn zeer goede handwerkslieden.

STEMMING:

De stemming was aanvankelijk eenigermate gedrukt door de lange reis, door de vrees, dat de pakketten en de brieven nu onbepaald lang onderweg zouden blijven en door het aanvankelijk totaal ontbreken van aardappelen. Toen echter deze vrees geheel ongegrond bleek te zijn en bovendien de geheele behandeling veel prettiger en veel soepeler bleek dan in Neurenberg, was de oude stemming weer spoedig terug.

Deze tekst is ontvangen van de heer George Dimitriu en hij had deze tekst gekregen van "stichting leven achter prikkeldraad 1940-45 van de heer Albert Ziëck
Hartelijk dank voor het terbeschikking stellen