Crayontekeningen:
Langwasser
Acht tekeningen van het kamp Langwasser
bij Neurenberg trachten een algemene indruk te geven van de wijze,
waarop de krijgsgevangen officieren, cadetten en adelborsten van Mei
1942 tot begin Augustus 1943 waren ondergebracht.
Langwasser: Uitgang 16 juli 1942
(Tekening 1)
Uitgang kamp Langwasser. Op de linkerzijde van de tekening is de houten toren weergegeven, waarin het Duitse bewakingsdetachement was ondergebracht. Bovenop de toren bevonden zich een mitrailleur en een luidspreker, welke de geestkracht der gevangenen trachtte te verminderen door het met veel ophef uitbazuinen van de overwinningen op 'alle fronten'.
Langwasser: Blok 2 in volle zon 2 juni 1942
(Tekening 2)
Blok II in de volle zon. Deze tekening geeft een indruk van het kamp in de breedte met de scheidingsweg tussen het Servische en Nederlandse gedeelte
Langwasser: Aardappeljassen 22 juni 1942
(Tekening 3)
Aardappelschillen. Het aardappelschillen door officieren van Land- en Zeemacht tot en met de rang van Kolonel in de verschillende uniformen van Land- en Zeemacht komt hier duidelijk uit. Het houten gebouw is de keukenbarak van blok I.
Keuken te Langwasser 22 juni 1942
(Tekening 4) naar een teekening van Off. Vlieger 3e Klasse Guus Ehbel
Kampkeuken. Door één der marinevliegers, tevens kok in de keuken van Blok I, Guus Ehbel, werd als aandenken deze tekening op een plankje vervaardigd. Ze geeft een juiste indruk van de normale kampkeuken, waarbij de ketels met briketten werden gestookt. Vooral in het begin der gevangenschap was de hoeveelheid voedsel bestemd voor ± 1200 man zo gering, dat slechts de bodem van één der ketels ternauwernood was bedekt. Door één der Duitse 'Sonderführers' werd aanbevolen door toevoeging van water het rantsoen per officier op één liter te brengen. Wonderlijk genoeg werd dit door geen der gevangenen op prijs gesteld, vermoedelijk met het oog op de alom heersende dysenterie.
Langwasser Kampstraatje Zonsopgang 2 juli 1942
(Tekening 5)
De 'Aborten' zijn getekend bij zonsopgang. Dan bestond nl. het minste
gevaar door de posten te worden opgemerkt, omdat deze minder actief
waren. Het gehele kamp was dan nog in diepe rust.
Als zitplaats was een lange balk aangebracht. Vermakelijk was het geval
dat zich voordeed, toen op een zekere dag één der officieren een
opscheplepel wilde lenen, omdat zijn etensblikje in de 'Abort' was
gevallen en zich nog zeer verbolgen toonde, toen hem dit geweigerd werd.
Boulevard Langwasser 7 juli 1942 (Tekening 6)
De 'boulevard' van behoorlijke lengte is eveneens getekend op één der stilste uren van de dag, daar meestal drommen officieren op en neer kuierden of marcheerden, waardoor van de wandelweg en omgeving weinig meer te zien was. Aan het einde bevond zich nabij de bewakingstoren de z.g. generaals barak, aan het begin de keukenbarak. Een zelfde boulevard trof men aan in blok II, echter van geringere breedte.
Keuken te Langwasser 22 juni 1942 (Tekening 7) naar een teekening van Off. Vlieger 3e Klasse Guus Ehbel
Hoe dwaas dit moge klinken, in de gevangenis had men nog een gevangenis ingericht, waarin nog menig bijna ontsnapt officier enige tijd heeft moeten vertoeven. Eén der officieren beweerde dat men wat voeding betrof nog beter in de 'bak' kon zitten. Ook mocht men dan wandelen in het bijbehorende park, dat op de tekening rechts van de barak te zien is. Toch moeten er ook minder prettige ervaringen aan een verblijf aldaar verbonden zijn geweest, want men stelde toch het gratis logies in dit recreatie oord niet op prijs.
Zonsondergang Langwasser 13 juni 1942 (Tekening 8)
Ten slotte, wat het kamp Langwasser aangaat: de uitgang, getekend op het ogenblik dat de zon ondergaat. Dit was gelukkig niet voorgoed, want in Stanislau ging de zon weer op, hoe treurig onze eerste indrukken ook waren van het sombere kloostergebouw. De zon heeft ons daar nagenoeg niet verlaten. Omgeven door Engelse, Amerikaanse en Nederlandse Rode Kruis pakketten zal, na al het geleden leed, het zonnige Stanislau niet licht in onze herinnering vervagen.