Bij de lijsten die in het Nationaal archief zijn opgenomen
onder: Nationaal Archief, Den Haag, Ministerie van Defensie:
Collectie Krijgsgevangenen, nummer toegang 2.13.98,
inventarisnummer 11 (verkort: NL-HaNA, Defensie / Coll.
Krijgsgevangenen, 2.13.98, inv.nr.11 ) dient een aantal opmerkingen te worden geplaatst.
Werkwijze
De lijsten zijn eind september door mij in het Nationaal archief
gefotografeerd in de volgorde waarin ze in de omslagen werden
aangetroffen. Het archief heeft hiervoor een aantal statieven
beschikbaar, die gelukkig dusdanig staan opgesteld, dat met
daglicht kan worden gefotografeerd. Voor de lijsten van
Langwasser en Stanislau betekende dat ongeveer 700 foto’s maken
in 4 uur tijd.
Op elke foto staan op 1 lijst in A3 formaat, de gegevens van
circa 7 officieren. Het meeste is met grijs potlood geschreven
op vergeeld papier wat de leesbaarheid niet ten goede komt.
Deze lijsten zijn handmatig in Excel ingevoerd, waarbij de
oorspronkelijke kolom indeling aanvankelijk zoveel mogelijk is
overgenomen. Voor alsnog zijn de contactgegevens betreffende de
In Nederland achterblijvende familie niet ingevoerd, omdat dat
een te grote inspanning vereist en er door mij de voorkeur aan
is gegeven om de lijsten sneller beschikbaar te krijgen voor
ander onderzoek. Desondanks vergt het een enorme investering in
tijd om alles zo nauwkeurig mogelijk in te voeren en te
controleren. De foutmarge schat ik op dit moment op minder dan
2%. Om die reden is het verantwoord om nu al een voorlopige
lijst uit te brengen.
Bij het invoeren van de voornamen zijn voorvoegsels achter de
familienaam geplaatst, ten einde sorteren en zoeken op
achternaam te vereenvoudigen. Eventuele titels (Jonkheer, baron,
etc.) zijn achter de voorvoegsels geplaatst. Ik wijs erop dat
sommige namen in de lijsten op verschillende manieren geschreven
zijn. Dit probleem doet zich vooral voor bij namen met een ij of
y. Meijer kan dus net zo goed Meyer zijn.
Aanvankelijk is gestart met een raw-data lijst van
Neurenberg-Langwasser. Hierop staan circa 2000 officieren en
kadetten. De lijst van Stanislau is gebruikt als uitgangspunt
voor verdere invoer en controle van de lijsten uit
Neurenberg-Langwasser.
Met de digitale verwerking van de lijsten kunnen eenvoudig
fouten, doublures, etc. worden ontdekt. Ook kunnen nu allerlei
sorteringen en eenvoudige statistische berekeningen worden
uitgevoerd. Daartoe is een paar extra kolommen toegevoegd,
waarvan voorlopig het geboortejaar en de leeftijd in 1942 de
belangrijksten zijn, in verband met de controle op de mensen die
vanwege leeftijd vervroegd uit krijgsgevangenschap werden
ontslagen.
Opmerkingen bij de lijsten
Het is opgevallen dat de lijsten van Neurenberg-Langwasser vrij
slordig zijn opgesteld door meerdere personen met sterk
verschillende handschriften. Veelal werd alleen de roepnaam
vermeld, maar (extra) voorletters niet. De plaats van
gevangenneming werd meestal niet vermeld, de datum van
gevangenneming wel. Geboortedata en geboorteplaats zijn niet
altijd juist gebleken.
De diverse geconstateerde fouten leiden tot de veronderstelling
dat de lijsten zijn gemaakt doormiddel van kopiëren van
gegevens, waarschijnlijk van de fotokaarten van de gevangenen.
Van de bladen in het archief is de oorspronkelijke volgorde
verloren gegaan, ze zijn gedeeltelijk door elkaar komen te
liggen. Bovendien ontbreken er enkele bladen.
Oorspronkelijk waren de bladen in de hoek met een nietje aan
elkaar gehecht. Op later tijdstip zijn in de bovenmarge van de
bladzijden met potlood nummeringen aangebracht.
Wanneer de lijsten digitaal op Kgf-nummer worden gesorteerd, dan
blijkt dat deze nummering niet altijd logisch is.
De ontbrekende Kgf nummers zijn in de uiteindelijke digitale
lijst grotendeels opgevuld aan de hand van dezelfde nummers uit
de lijsten van Stanislau. In de lijst met raw data zijn deze
gegevens vanzelfsprekend niet aangepast.
Tussen de lijsten van Neurenberg-Langwasser bevindt zich een
aantal bladen waarop de Kgf-nummering “random” is. Het lijkt er
bij deze bladen op, dat getracht is een alfabetische lijst op te
zetten. Dat is echter niet overal gelukt en er is uiteindelijk
geen volledige alfabetische lijst ontstaan. Deze random lijsten
zitten op onlogische plaatsen door het archief verspreid en
hadden bij de inventarisatie beter in eerste instantie buiten
beschouwing gelaten kunnen worden. Het invoeren van deze random
lijsten leidde tot veel doublures, maar toonde ook direct de
onzorgvuldigheden aan (met name fouten in de geboortedata). De
doublures zijn in de uiteindelijk digitale lijst verwijderd.
De lijsten van Stanislau zijn veel vollediger wat betreft
vermeldingen van voornamen, geboortedata, geboorteplaatsen en
rangen, dan de lijsten van Neurenberg-Langwasser. Bovendien
vermelden deze lijsten meestal de plaats van gevangenneming
(Assen, Breda, Bussum, Den Haag, Ede en Roermond).
Omdat in Neurenberg-Langwasser al een behoorlijk aantal
gevangenen werd vrijgelaten en teruggestuurd naar Nederland
(waarvan tot heden geen eenduidige lijsten zijn aangetroffen),
is in de overzichtlijst met een “0” aangegeven wie
waarschijnlijk niet in Stanislau is geweest en met een “1” wie
wel op de lijsten van Stanislau voorkomt. Een zelfde kolom zal
nog worden toegevoegd voor Neu-Brandenburg, waarvan de lijsten
nog niet zijn gefotografeerd.
Vervolg
De lijsten zullen op korte termijn verder worden aangevuld en
gecontroleerd. Binnenkort worden de lijsten uit Neu-Brandenburg
eveneens gefotografeerd en zullen ook die gegevens worden
toegevoegd.
De lijsten worden verder aangevuld met data uit de diverse
beschikbare dagboeken, die op hun beurt ook weer worden
gecontroleerd en verbeterd aan de hand van de lijsten.
Ik zal nog speciale aandacht worden besteed aan de groepen
verplegers en artsen die als vrijwilligers rouleerden. Er is nu
al een aantal van deze mensen opgenomen.
Aanvulling
Ik heb de lijst uitgebreid met de beschikbare
ongeveer 200 “32xxx nummers” en ook heel veel rangen,
eenheden en opstapplaatsen toegevoegd.
Bovendien de nodige controles uitgevoerd. Al
met al weer heel veel uren werk.
De Kgf nummers lijken in Langwasser te zijn
uitgereikt in de volgorde waarin de groepen in Langwasser
aankwamen, dus per opstapplaats.
Daarna volgen allerlei mutatie lijsten (in
losse katernen / omslagen) van teruggevoerde en later
aangevoerde officieren en vrijwilligers.
Er ontbreekt nu nog steeds een (klein ?)
aantal hoge nummers. Ik verwacht die nog tegen te komen in
het Nationaal Archief bij mijn eerst volgende bezoek. Het
gaat vooral om de Colditzers. Misschien zitten die nog in de
inventaris van Stanislau, maar het kan ook tussen Colditz en
zelfs Neu-Brandenburg zitten.
De mutatie lijsten zijn niet volledig bewaard
gebleven, want uit de diverse dagboeken is mij gebleken dat
er veel meer retour transporten moeten zijn geweest.
Voor de lijst van Stanislau heeft dat tot
gevolg dat nog niet 100% zeker is of de mensen waar in de
betreffende kolom nog geen 0 is ingevuld, al dan niet in dit
kamp zijn geweest.
Ik vrees dat die situatie niet snel zal
veranderen en ook niet helemaal zal worden opgelost wanneer
Neu-Brandenburg er aan toegevoegd wordt. Maar goed, de
huidige lijst is al veel meer dan er ooit beschikbaar was.
Zoals door andere onderzoekers is opmerkt zit
er een behoorlijk aantal fouten in met name voorletters en
geboortedata wanneer we die vergelijken met bijvoorbeeld de
burgerlijke stand. Een groot aantal van die fouten heb ik
gecontroleerd en verbeterd. Ook na dubbele controle is
echter niet alles eruit gerold.
Er blijven verschillen bestaan, die op
meerdere lijsten meerdere malen fout zijn ingevuld.
Die komen misschien ooit aan bod wanneer
iemand de moeite neemt om de lijsten te vergelijken met
bevolkingsarchieven.
Ook zullen de lijsten nog eens vergeleken
moeten worden met de info bij het NIHM.
Komende dagen zal de lijst verder worden
aangevuld met rangen, eenheden en opstapplaatsen voor zover
die nog niet waren ingevoerd.
Daarna staat het opstellen van een digitale
lijst van Stalag XIId Trier naar Stalag IVb Mühlberg op de
agenda. Daarna eerst de foto’s van de lijsten van Colditz en
dan Neu-Brandenburg.Willem Grijzen
2987 / 32368

|