Sigarenindustrie is verdwenen uit Eindhoven maar overal zien nog de sporen van deze bedrijfstak

Sigarenfabriek omgebouwd tot woningen

De grote sigarenfabrieken zijn afgebroken zoals de Karel 1e en de fabrieken van Mignot & De Block. De Sigarenfabriek Van Gardinge & Co is al in 1927 omgebouwd tot de Ventoseflat ( Mathildelaan). Kleinere fabrieken zijn omgebouwd tot appartementen of loftwoningen zoals de fabriek van Norbert van der Reuth (N.V. Gomarus ) Gagelstraat 107 uit 1919.  Ze noemen het nu "De sigarenfabriek" 
Het Apollohuis was een voormalige sigarenfabriek en daarna kreeg het nog talloze andere functies van Huzarenkazerne, meubeltoonzaal, NSB bewaarhuis tot cultuurhuis.

Van fabriek naar loft

De sigarendoosjes en -kistjes zwerven nog overal in de wereld

Overal kom je nog sigarendoosjes tegen. Ze waren, leeg, ideaal om schroefjes, postzegels of andere verzamelingen in op te bergen. De online verkoopsites zoals marktplaats, Ebay enz staan nog steeds een groot aanbod van sigarendoosjes, sigarenbandjes of sigarenkistjes. Vaak komen deze voorwerpen uit Eindhoven of uit de zelfstandige dorpen voor 1920  zoals 
Woensel, Tongelre,  Stratum, Gestel of Strijp

Van gebruiksvoorwerp naar verzameling

De villa's van de sigarenindustrieelen zijn omgebouwd tot kantoren

De villa's van van diverse sigarenfabriekseigenaren van Mignot & De Block tot  sigarenkistjesfabrikant Bruning  allemaal nu in gebruik als kantoor.  Ze bieden vooral onderdak aan de goed verdienende dienstverlenende sector. Veel bankiers, advocaten, makelaars, accountants, belastingadviseurs etcetera hebben hun kantoor gevestigd aan de Eindhovense Parklaan. In 2020 is Parklaan 95 gelukkig weer door een gezin bewoond, de aankoop was ruim zes miljoen euro en daarna komt nog de ombouw van kantoor naar "woning".
In de Stuiverstraat staan nog een paar hele kleine "sigaren-opzichters" woningen,. De sigaren-arbeiderswoningen zijn in Eindhoven niet bewaard gebleven.

Van villa naar kantoor

Woningen naast de sigarenfabriek 

Sigarenfabriek Peeters en Co.  later De NV "de Kroon" v/h Boelaars & Zn. aan de Tongelrescheweg, nu Tongelresestraat Apollohuis. Lees meer hierover op Valklaan pagina
Deze woningen rond 1919 afgebroken.

Stuiverstraat 82 t/m 88

De panden zijn rond 1880 gebouwd voor de chefs en de penningmeester van Sigarenfabriek Boelaers, die achter de panden lag. De panden zijn na jarenlange leegstand in 1993 gekraakt, en worden nog steeds door de toenmalige krakers bewoond. Op die plek, in de achtertuin van de bedreigde panden, wilde de gemeente nu een studentenflat laten bouwen door Vestide. Door allerlei acties, activiteiten en juridische procedures door de bewoners zijn de panden bewaard gebleven. Historisch voorbeeld van sigaren-chefs-woningen in Eindhoven. Arbeiderswoningen zijn er niet meer van die periode 1890- 1920. 

"De sigarenfabriek"

Sigarenfabriek van Norbert van der Reuth met arbeiders woningen in de Gagelstraat.  Aantal van deze woningen uit 1900 - 1906 zijn nog steeds in gebruik.
De sigarenfabriek  (hoek Gagelstraat / Willemstraat)is omgebouwd tot appartementen, Het gebouw is nu een gemeentelijk monument.

De tabaksnijverheid in Nederland en Noord Brabant


Tot dusverre is reeds aangenomen dat de fabricage van sigaren in Nederland in 1826 begon met de start van een sigarenfabriek in het Overijsselse Kampen. Maar mogelijk is de eerste sigaar hier te lande toch aanmerkelijk eerder gefabriceerd en wel rond 1770 te Delft door Gerrit Hillen, Grondlegger van de later N.V. A. Hillen’s sigaren- en tabaksfabriek.

Rond 1840 stonden er in ieder geval sigarenmakerij in Utrecht, Rotterdam, Arnhem en Den Bosch. Noord Brabant maakte rond 1840 kennis met de tabaksnijverheid. In Eindhoven, dat al een snuif-en kerftabaktraditie kende, startte P. Hoefnagels in 1845 een sigarenfabriek.  Het vervaardigen van snuif- en pruimtabak werd in 1706 door "Matheys den tabackspinner"  al in Eindhoven gedaan. Hij is de tot nu toe oudst bekende Eindhovense fabrikant van pijptabak  geweest. [bron: http://eindhoven-encyclopedie.nl ]

In Eindhoven en de geannexeerde dorpen hebben ruim 200 sigaren- fabrieken en -fabriekjes bestaan. Eindhoven was destijds een echte sigarenstad en had, voor de Philips expansie, zelfs de bijnaam "La ville fumée".  De sigarenfabrieken in Eindhoven werden de sigaren volledig handmatig, semi handmatig en later zelfs geheel machinaal met behulp van 'compleet' machines gemaakt. Soms is een bedrijf onder een andere naam voortgezet, soms ook had een bedrijf meerdere filialen. Een volledige lijst van Eindhovense (en omliggende dorp) is moeilijk samen te stellen maar het namenoverzicht geeft wel een idee van de bedrijvigheid die Eindhoven ooit kende op het terrein van de sigarenindustrie. 

Hiernaast was Eindhoven de stad van de luciferindustrie. Dat Eindhoven de naam lichtstad draagt is dan ook niet vanwege de aanwezigheid van de verdwenen gloeilampenfabriek van Philips. De naam lichtstad is ontstaan door de aanwezigheid van luciferfabrieken in deze stad. Bewijs voor  deze lichtstadnaam theorie is [nog] niet terug te vinden oude kranten bij delpher.

Tijdens deTweede Wereldoorlog is er een schaarste aan overzeese grondstoffen en valt men terug op Europse tabakken, hierdoor daalt de kwaliteit aanzienlijk.  De Duitse bezetter heeft eigenlijk geen intentie om de industrie draaiende te houden, zij willen deze arbeidskrachten voor andere werkzaamheden inzetten.  Door Duitse accijnsverhogingen stijgen de sigaarprijzen.  Vooral de goedkopere shagtabak en sigaret worden populair en  zorgen voor een verandering van de rookconsumptie.  De schaarste aan grondstoffen zorgt voor concentratie en sluiting van bijna alle sigarenfabrieken. Veel fabrieken gaan klompen en houten speelgoed [Oorschot; Eindhoven een samenleving in verandering, deel 2,  p.616 -617  en p. 628 -629]  Na de oorlog blijft de hoge accijns,  invoer van gronddtoffen en vooral de toenemende kosten voor mechanisatie voor problemen zorgen. In 1950 waren er nog 45 sigarenfabrieken en hiervan blijven in 1963 nog twee bedrijven over: Karel1 en Mignot de De Block. De Nederlanders zijn aan de sigaret gewent geraakt. De relatie tussen pijproken en longkanker werd al in 1929 gelegd, roken van sigaretten in 1940 maar de eerste wetenschappelijke bewijzen komen in 1949 bovendrijven als men zoekt in www.delpher.nl op longkanker en roken. 

Van Gardinge & Co

Van Gardinge & Co. werd in 1861 [1862] opgericht. In 1875, toen er al ongeveer 100 mensen werkten, werd een nieuw pand aan de Mathildelaan geopend, waarvan de architect Louis Kooken was. In 1883 kwam er een stoommachine. In deze tijd werd het bedrijf de Stoom-, Snuif-,Carrotten- en Sigarenfabriek de Blaauwe Pijp genoemd naar het huis op de Begijnenstraat waar van Gardinge begon. Vooral in de eerste decennia van de 20e eeuw was er groei, en in 1920 werkten er 700 mensen. Sigarenmerken waren onder andere: Semper Melior, Braziliaantjes, Paulus Potter, William Pitt, en Hors Concours. Toch ging het bedrijf in  december 1925 failliet, waarna het enorme gebouw  leeg bleef staan. In 1929 werd het herontwikkeld tot een flat met winkels door de Amsterdamse Exploitatiematschappij Ventose, waarbij werd samengewerkt met architect Jan van der Mey. Deze Ventoseflat bestaat nog steeds. Aan de achterzijde van deze flat bevindt zich nog een aanbouw met de typische sheddaken waar sigaretten werden geproduceerd.

1861 - 1923

Karel I

Karel I Sigarenfabrieken, in 1910 opgericht door Henri van Abbe, was na de Tweede wereldoorlog de grootste en modernste sigarenfabriek. Begonnen in Gestel een sigarenfabriek vestigde.  Later verrees aan de Tongelresestraat in Stratum een enorm fabrieksgebouw.  In de toptijd - de jaren dertig van de vorig eeuw - werkten er 2500 mannen en vrouwen in de Brabantse en Belgische fabrieken van Van Abbe, waar sigaren met namen als Paladijn, Bertenja en Lovely werden gemaakt, allemaal ondermerken van Karel I, het seriemerk. 

Het fabriekscomplex aan de Tongelresestraat werd in 1971 door een brand verwoest, waarbij dertig miljoen sigaren in rook opgingen. Het familiebedrijf was twee jaar eerder verkocht.

1910 - 1969

Mignot & De Block

N.V. Vereenigde Tabaksindustrie Mignot & De Block, werd in 1858 opgericht. en produceerde tabakswaren van 1858 tot 1969 in Eindhoven Bij de oprichting van de vennootschap per 1 augustus 1858 stond het in 1857-1858 gebouwde fabriekje nog in Woensel. De Kanaalstraat en omgeving kwam in 1874 bij Eindhoven. 
Mignot & de Block bestaat nu nog als Micres BV,  In 2008 werd het 150-jarig bestaan gevierd. De reusachtige sigarenfabriek  aan de Kanaalstraat werd gesloopt in 1982. Sinds 1985 bestaat de Mignot afstudeerprijs. Deze wordt jaarlijks uitgereikt ter gelegenheid van de dies natalis van de Technische Universiteit Eindhoven aan de afgestudeerden aan de TU/e met het beste afstudeerwerk en -verslag uit het daaraan voorafgaande kalenderjaar. De prijzen worden beschikbaar gesteld door Mignot & De Block.

Mignot & De Block heeft ook de fontein, welke werd ontworpen door Willy Mignot, op het Floraplein aan de stad Eindhoven geschonken. De fontein vormt nog altijd een waardige entree voor diegenen die de stad vanuit zuidoostelijke richting binnenkomen.

1858 - 1982 

J.W. Hoefnagels & Zonen

J.W. Hoefnagels & Zonen, van de zwagers (P.E.G. Hoppenbrouwers en W.M. Huijsmans) op de Wal 15 opgericht 9-9-1905, van het merk Hoefnagels. Merken zoals VINCIO sigaren. In 1941 werd het bedrijf (als oorlogsbuit?) filiaal van een Duitse sigarenfabriek W. Mertens in Kleef. Op 6 december 1942 het z.g. Sinterklaasbombardement, werd de fabriek door een verdwaalde bom vernield. 

1905 - 1942 

N.V. Gomarus

N.V. Gomarus (Norbert van der Reuth) Gagelstraat hoek Willemstraat.  Van 1903 tot 1938  produceerde deze fabriek de Gomarus sigaren. In 1884 is de "Fa. Norbert van Reuth" opgericht. Norbert van Reuth, overleden 29-7-1926, op 71-jarigen leeftijd .Hij stond in Eindhoven bekend schrijver van o.a. verscheidene romans, zoals „Johan Wessels" en „De Ondergrondsche Stad". De roman "Johan Wessels" was volgens een ingezonden brief " een verderfelijken roman die om zijn scabreuze passages uit elk waarachtig katholiek gezin beslist zou moeten worden geweerd" en noemde den heer van Reuth "een schilder van de lagere geslachtdriften" Hij is  verder medewerker geweest aan de „Almanak voor Nederlandsche  Katholieken , het „Dompertje van den Ouden Valentijn", de ..Dietsche Warande", „Elseviers Geïllustreerd Maandschrift", „De Katholieke Gids", de „Katholieke Illustratie" en verschillende dagbladen.  Volgens de overlevering ging hij lezend naar zijn werk en kwam hij na de middagpauze lezend naar zijn plek terug. De  fabriekruimte is na de sluiting  jarenlang gebruikt  als opslagruimte en later als radiateurenfabriek Bloksma. Is in 2016 verbouwd tot dure loft-woningen met de naam "de sigarenfabriek".

1884/ 1902 - 1934

N.V. Sigarenfabriek Gebroeders Garvelink

"N.V. Sigarenfabriek Gebroeders Garvelink" en was oorspronkelijk gevestigd aan de Stratumschedijk 34 in Eindhoven. In 1920 is een nieuwe sigarenfabriek gebouwd  aan de Vondellaan, rond 1961 gesloopt. Hun bekenste  merk was "AiDA." Een samenvoeging van Anton en de voornaam van zijn  vrouw Ida (Ida Elize Raue (1888-1938). In 1960 is de "adia-sigarenindustrie overgenomen door N.V. Senator sigarenfabrieken. (Mignot & De Block). De ongeveer 120 personeelsleden zouden zo "soepel mogelijk" onderdeel gaan uit maken van de 1500 arbeiders bij Mignot & De Block.

1905 - 1960

Van der Putt en de Vlam

Firma van der Putt en de Vlam Sigarenfabrieken, Eindhoven aan de Smalle Haven. 1886-1931. De merken van van der Putt en de Vlam waren  Maréchal Niel, La lucida  en Kosmos sigaren.
 Op 31 Maart 1928 vierde de firma het 60 jarig bestaan. [bron Het Centrum 24-03-1928 / Delpher] In 1860 opgericht door H.van der Putt en Smeet, traden respectievelijk in 1881 en 1889 de nog in leven zijnde heren L. van der putt en J. de Vlam als deelgenoten in de firma. Beide heren die steeds een vooraanstaande positie bekleed hebben in het openbaar leven. J. de Vlam was o.a. lid van Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant. Ze waren vertrouwensmannen van de sigarenfabrikanten.  In 1921 werd de firma in een VN (naamloze vennootschap) omgezet onder de directie van de heren H. van der Putt en R. de Vlam . De Kosmos en Maréchal Niel sigaren, verkrijgbaar bij duizenden winkeliers vinden in binnen- en buitenland grootte afzet. In 1928 heeft de fabriek 300 personen in dienst.
Helaas door de economische crisis gaat de firma in 1931 failliet, zoals vele sigarenfabrieken.
Zie hieronder voor meer informatie.

1888 - 1931

Altink & Burgers

De sigarenfabriek van Altink & Burgers lag aan de Lijmbeekstraat, die toen vanaf het Eindje tot aan de Oirschotsedijk liep.  In 1888 werkten er 113 werklieden en was het de grootste werkgever in Woensel. Het fabrieksgebouw is al lang gesloopt. Op de achtergrond van hun logo staat de Catharinakerk. 

1877 - 1935 

Gestel & zoon

Drukkerij Gestel en zoon. In 1880 produceerden Johannes Baart en Dirk Gestel in hun steendrukkerij aan de Kleine Berg in Eindhoven etiketten en sigarenbandjes. De drukkerij werkte vooral voor de tabaksindustrie. Decennia lang ging het de onderneming voor de wind, tot midden jaren zestig van de vorige eeuw. Gestel, dat onder meer sigarenmakers Henri Wintermans en Agio als vaste klant had, werd gestart toen de sigarenindustrie in de regio Eindhoven floreerde.  In juli 2009 werd door de Bossche rechtbank het faillissement uitgesproken over Gestel Printing Company, beter bekend als Drukkerij Gestel in Eindhoven. Gestel zou anders in 2010 130 jaar hebben bestaan.

1880 - 2009

Kosmos sigaren horloge


Zaterdag 31 maart 1928  kwam sigarenfabriek  De Kosmos en Maréchal Niel met een speciaal horloge. Waarschijnlijk een cadeau voor werknemers  die 40 en 30 jaar in dienst zijn. 
Later is dit horloge ook te koop voor 15 gulden of tegen inlevering van 80 bonnen. Hiervoor moet je heel wat sigaren roken.
Zie hieronder.

Kosmos sigaren horloge

Inscriptie Kosmos sigaren 1886 -1928 import de Suisse 1928.

Dank voor de foto's

Kosmos sigaren horloge

Personeel, die langer dan 40 jaar bij de firma in dienst zijn. Deze personen zijn: Hendrikus Amoldus van Stiphout, portier, 48 jaar in dienstbetrekking; Joannes van der Heyden, boekhouder 43 jaar; Maria van Aalst, plakster 43 jaar; Hubertus Serton, sigarenmaker 41 jaar en Josephus van den Berk, sigarenmaker, 40 jaar. Deze reeks van jubilarissen is wel 't sprekendst bewijs van een goede verstandhouding: tussen patroon en arbeiders.

Jubileum Kosmos fabrieken
Maréchal Niel 
houten kistje
Maréchal Niel
kartonnen doos

TROOST & VAN DEN BOOMEN, EINDHOVEN. 

 Bij ons laatste bezoek aan Eindhoven hadden wij het genoegen een kijkje te mogen nemen in de sigarenfabriek der firma Troost & v. d. Boomen, die zooals algemeen bekend mag geacht worden, haar producten uitsluitend levert echtstreeks aan particulieren. Het frissche nieuwe gebouw gaf al direct een prettigen, degelijken indruk, die in alle opzichten be-
vestigd werd, na kennismaking met de firmanten, personeel en de keurcollectie sigaren. De hooge kwaliteit der diverse merken trof ons bijzonder! Het geheel ziet er welverzorgd uit. Het goed gevulde tabaksmagazijn met zijn kostbaren inhoud van uitsluitend de beste Deli en Java tabakken, de verschillende Brazielsoorten en de opvallend groote partijen Havana zijn een bewijs, dat hier werkelijk kwaliteit vervaardigd wordt. De flinke groote zaal, waar de sigarenmakers in lange tafelrijen ijverig in de weer zijn om de diverse merken te maken, de frisch geverfde, practisch ingerichte pakkerij, het sigarenmagazijn met de keurig gestapelde belegen voorraden, de met als perken tabak bezaaide droogzolder, waar de frissche lucht van Havana's, braziels en andere mélange-tabakken ons tegenkomt, de groote electrische mengmachine, zijn stuk voor stuk waarachtige  getuigen van den opzet een zoo verfijnd mogelijk product haren afnemers aan te bieden. Waar de sigaren tegen fabrieksprijs geleverd worden en zoodoende iedere tusschenhandel uitgeschakeld wordt, is het niet Ie verwonderen, dat duizenden rookers geregelde afnemers zijn van deze first class firma, die reeds 14 jaren het volle vertrouwen geniet van hare clientèle. Bij ons vertrek namen wij dan ook de vaste overtuiging mede, dat de firma Troost & v. d. Boomen met hare diverse merken een eerste plaats in neemt onder de kwaliteits-producten en kunnen wij
haar fabrikaat ten zeerste aanbevelen aan alle rookers, die tegen billijken prijs van een sigaar willen genieten. 

Bron: Nieuw Israelietisch weekblad 11-11-1932

Sigarenfabriek van het Gilde St. Franciscus Xaverius 

In 1907 waren er veel stakingen en de katholieke gilde „Franciscus Xaverius" besluit tot oprichting  van een coöperatieve sigarenfabriek. Deze R.K. arbeidersorganisatie heeft tijdelijke een lege gebouw gehuurd, waarin een aantal uitgestotenen (stakers) zullen worden werkzaam gesteld.  De Sigarenfabriek van het gilde start pas in januari 1908 aan de Parallelweg 27 in Strijp. In de sigarenindustrie werken veel vrouwen maar voor deze R.K. gilde werken alleen mannen. "vrouwen werden door de kerkelijke overheid geacht niet in een fabriek te werken maar thuis voor het gezin te zorgen." 
Na de verkoop van de fabriek in mei 1922 aan de gebr. Hoppenbrouwers voor hun sigarenfabriek 'Henri Rodriguez' heft de secretaris van het gilde H. Kerssemakers het bedrijf op.  Op 17-2-1926 draait de voorzitter van de liquidatiecommissie deze sluiting weer terug en is de sigarenfabriek in liquidatie getreden. Uiteindelijk wordt op 12-7-1933 de fabriek opgeheven. 
 

Bron: Algemeen Handelsblad 31-05-1907 / http://www.sigarenfabrieken.nl/franciscus-xaverius.htm

Van Den Bichelaer & Cie

"Echte mufti tabak"  De inhoud van het pakje: een Nederlandse once = 100 gram
.F. van de Bichelaer & Cie. Sigarenfabriek "De Bijenkorf". Tabak, sigaren, snuif en karotten op de Begijnenstraat opgericht in  1850.  Later gevestigd op Stratumseind 6. O.a.  het merk: "Schiphol". 

1850-1902

Overzicht van de sigarenindustrie in Eindhoven en omgeving

Altink & Burgers aan de Lijmbeekstraat, 1877-1934
Fa. G.H. Aalfs in Gestel.
Fa. G. H. Aalfs & en G.H. de Jongh aan de Gagelstraat in Woensel, werd later Fa. G. H. de Jongh & Co.
sigarenfabriek Aurora aan het College (bij het Stratumseind) afgebrand in 1902, Na een tijdelijk verblijf op de Grote Berg werd tussen 1906-1922 in de nieuwe fabriek aan de Broekseweg geproduceerd.

Bak, M., Sigarenfabr. "de Doornboom", Woensel
Berkvens, F., Sigarenfabr., Willemstr.
F. van de Bichelaer & Cie. Sigarenfabriek "De Bijenkorf"
Blomhof, Meyer Jzn., Sigarenfabr., (kant.)
Boelaars, en Zn., Sigarenfabr. "de Kroon" van 1898 tot 1915 aan de Tongelresestraat 18 (Tongelrescheweg A118), achter het woonhuis.
Boex-Hoefnagels & Cie. was een fabriek voor sigaren en snuiftabak die bestond van 1856-1872.
Boom & Co., Sigarenfabr.

Fa. Gebr. van Collum aan de Wal, tot 1910.
Collem, Gebr. v., Sigarenfabr. Groote berg

Wed. van Dorenmalen aan de Grote Berg.
Dresselhuys en Nieuwenhuijs (TRIO) op de Stroat in Woensel (de oude Pastorie).

Van Gardinge & Co, strijp in 1910 ongeveer 180 werknemers.
N.V. Sigarenfabriek Gebr. Garvelink aan de Stratumsedijk 34,
Sigarenfabriek v/h Gilde St. Franciscus Xaverius.
N.V. Gomarus (Norbert van der Reuth) Gagelstraat hoek Willemstraat

Heijde, Jan v.d., Sigarenfabr.,Woensel
Heijnen & Co., H.F.C., Sigarenfabrikanten
J.W. Hoefnagels & Zonen, van gebr Raijmakers en J.H.J. Timmerman aan de Vrijstraat 1849-1914.
Hoppenbrouwers & Co., Sigarenfabr. Kl. Berg van de merken Speurder en Speurhond
J. van Hout & Co., aan de Kerkakkerstraat 54. Deze fabriek startte in 1919 en stopte in 1934.

Jongh & Co., G.H. de, Sigarenfabriek

Karel I Sigarenfabrieken,
Kerssemakers, Rath & Co., Gestel, 154 mensen in dienst rond 1910
J. Keunen aan de Emmasingel, 1901-1904
Keunen & Co te Gestel-Blaarthem (later sigarenfabriek Gebr. Keunen), 1881-1903
Kessels & van Hussen, aan de Parallelweg Strijp met 175 personeelsleden in 1910. Kessels & van Hussen, aan de Parallelweg. Het bedrijf werd opgericht in 1884. Beroemde merken waren Aviateurs en Aviatrices. Het bedrijf werd in 1929 voortgezet onder de naam: N.V. Abonné, en het merk toonde een welgedane heer vergezeld van de slagzin: Abonné Stemt Tevree. In 1936 was er een grote brand in het gebouw. In de 2e helft van de 20e eeuw is er nog een sigarenfabriek onder deze naam geweest te Lieshout. Het bedrijf werd opgericht in 1884. Beroemde merken waren Aviateurs en Aviatrices. Het bedrijf werd in 1929 voortgezet onder de naam: N.V. Abonné, en het merk toonde een welgedane heer vergezeld van de slagzin: Abonné Stemt Tevree. In 1936 was er een grote brand in het gebouw. 

J.H. van Lierop Rechtestraat.
Lurmans & Co. had een fabriek aan de Kanaalstraat. Nadat in 1870 een fabriek was begonnen door J.A. Schutjes & A. van de Ven, werd deze in 1873 overgenomen door J.F. Lurmans & J. van Schaick (Lurmans & Co.), die ook een bedrijf in Arendonk hadden. Men bracht merken als Clown en Clowness, maar ook Cigares du Peuple, ofwel Volks Sigaren. Ze hadden in 1888 zo'n 265 arbeiders in dienst. De fabriek heeft bestaan tot 1911. Het gebouw aan de Kanaalstraat werd overgenomen door Mignot & de Block sigarenfabrieken.

N.V. Prinzen & Keunen, sigarenfabrikanten te Eindhoven', 1902-1912
N.V. Sigarenfabriek "de Kroon" voorheen Boelaars & Zoon, opgericht 1920 door Johannes Adrianus Donker en Jacobus de Lange, tegenwoordig Apollohuis, aan de Tongelresestraat 81. Onder meer de merken Mei-bloempje, Nobel, Stadhouder en De Kroon.

Maas, Gebrs., Sigarenfabr., Woensel
Meerstadt & Co., D., Sigarenfabr., Woensel in 1910 werkte er 108 werknemers.
N.V. Vereenigde Tabaksindustrie Mignot & De Block, werd in 1858 opgericht. Het reusachtige complex aan de Kanaalstraat werd gesloopt in 1982.
J. Meijer Parallelweg 27, 1884-1907. Merken: Nederlandsche Landmacht en Nachtwacht van Rembrandt.
Meijer Blomhof Jzn. aan de Vestdijk, in de voormalige luciferfabriek, 1907-1916, en op De Bleek te Stratum, vanaf 1893, daarvoor van Ed. Schroder, afgebrand in 1922. In 1907 werd een filiaal te Bladel opgezet, en in 1908 een filiaal te Hoogeloon.

Gebr. Peeters aan de Wal, tot 1910.
Sigarenfabriek Peeters & Co, vanaf 1899 aan de Tongelrescheweg F66 (Tongelresestraat 79), gebouwd in 1899. In 1916 verkocht aan J.A. Donker uit Gouda. Donker is vanaf 1915 firmant van Sigarenfabriek "de Kroon" Boelaars & Zoon
Fa. van der Putt & de Vlam aan de Smalle Haven. 1888-1931.
Fa. van der Putt & Smeets aan de Bergstraat.

Reuth, N. Van, Sigarenfabr., kant., Strijp
Rodriguez & Cie, Henry., Sigarenfabrik., 1907-1942.
aan Parallelweg,

J. Smits & Co.
P.J. Schröder aan de Emmasingel, 1882-1910. Daarna werd het gebouw een magazijn van Philips.
Schröder, Ed., Fa. de Wit en Hijmans, Eerste Eindh. Electr. tabakskerverij en steelenpletterij,sigarenbafr., Dommelstr.
Jan Steen aan het Stratumseind, van het merk Decima Een merk was onder meer: Adriaan Pauw.
W. Smulders & Co. Strijpsestraat 116. 1908-1923. In 1923 brandde de fabriek af, waarop het bedrijf in 1924 werd geliquideerd.J.W. Swane & Comp., sigarenfabriek, aan de Grote Berg/Luciferstraat, omstreeks 1900, tot 1910. Deze had zijn hoofdvestiging te Waalre. In 1935 hield Swane's sigarenfabriek voor Nederland op te bestaan. In 1938 werd de heer Petrus van Griensven de sigarenfabrikant in het pand te Waalre.

Tak & Co., B. v.d., Sigarenfabrik. Stratumsche Dijk in 1910 werkte er 141 arbeiders. Aan de Stratumsedijk van 1854-1929.
Tinchant Gonzales en Co te Eindhoven Van 1884 tot 1908 was de sigarenfabriek Tinchant Frères gevestigd in de Stuiverstraat. Van 1909 tot 1910 was in dit gebouw (o.a.) de sigarenfabriek van Goossens gevestigd. Eind augustus 1910 brandde de gehele fabriek af.
Teurlinckse, L., Coiffeur en Sigarenmag. Rechtestr.

W. Vermeulen start sigarenfabriek maart 1927 aan de Halsterweg


=========


Brüning & Zn., J., Sigarenkistenfabrikant.
Sigarenkistenfabr. "Juliana", N.V., 












Bergstraat Eindhoven



In de bergstraat [Kattenstraat was oorspronkelijke naam] zorgde de luciferfabriek in 1870 voor 200 mensen werk. Hiervan werkte 70 personen in de werkplaats en de rest verrichtte de werkzaamheden thuis zoals beplakken van de doosjes. In 1880 werken er voor het bedrijf zo'n 400 mensen,  in 1885 zelfs zo'n 900 personen.  In Eindhoven en omliggende dorpen woonden in die periode zo'n  7000 inwoners. Waarom in luciferfabriek in Eindhoven? Omdat in de omgeving van Eindhoven een "groote aantal-canadabomen,  welig tierden"  en "aan zeer billijke, lage prijzen zelfs voor den handel beschikbaar waren."  Eindhovensdagblad 12-02-1916.
De voormalige fabriekshal bestaat nog steeds en na jaren van discussie komt op het huidige zogenaamde Luciferterrein een hotel.  Meer hierover op de pagina over de Bergstraat

Lucifersfabriek

Molen Lucifers

Het merk Molen Lucifers was jarenlang naast De Zwaluw een bekend fabrieksmerk. Het is voor het eerst gedeponeerd op 20 april 1910 door de Vereenigde Nederlandsche Lucifersfabrieken te Eindhoven. Vanaf 1964 werden er door de VHLF series gemaakt met afbeeldingen van molens uit Nederland waarop het beeldmerk van de Wildschieter verkleind bleef voorkomen. In 1987 kwam aan deze uitgaven ook een einde en verdween het merk definitief uit de schappen van de winkels. 

Lucifersfabriek

Mennen & Keunen

De firma Mennen & Keunen, produceerde onder meer de bekende Molen Lucifers: lucifers in spanen doosjes waarop etiketten met een molen. Het bedrijf was de eerste grote luciferfabriek in Nederland opgericht in 1870 [1868 volgens overzichtsartikel in Eindhovensdagblad 12-02-1916] aan de Bergstraat te Eindhoven. In 1920 begon de Zweed Ivar Kreuger fabrieken op te kopen, om een monopolie op de luciferproductie te krijgen. Hij kocht alle fabrieken in Nederland op en bracht ze samen in de Vereenigde Hollandsche Lucifersfabrieken (VHLF). Uiteindelijk is deze opgenomen in het concern Swedish Match. De Molen-lucifersfabriek te Eindhoven werd in 1980 gesloten en sindsdien is er in ons land geen lucifersfabriek meer.

Lucifersfabriek

1907 staking en uitsluiting

Staking te Eindhoven.
Dinsdagmiddag, 7 mei 1907, na afloop der werkzaamheden is op de sigarenfabriek der firma Aalfs en De Jong te Eindhoven een staking uitgebroken. De oorzaak daarvan is, dat het Nr. 41, oorspronkelijk handwerk, dat om verschillende redenen niet meer in handwerk gemaakt kon worden en waarvoor 60 cent werd betaald, omgezet werd in vormwerk, 4 vormen te betalen met 45 cent. De werklieden vroegen echter 50 cent. Aan deze eis willen de patroons niet toegeven, want zeggen ze, hadden wij de vroegere handwerksigaar  eenvoudig niet meer laten maken en een nieuw vormwerk als deze ingevoerd, dan zouden er geen moeilijkheden gerezen zijn. Bovendien betalen zij voor het vormwerk nog meer dan elders, want daar betaalt men het met 42 a 43 cent.

De werklieden willen er echter beslist niet van weten en handhaven hun eis. Nu hebben de gefedereerde sigarenfabrikanten te Eindhoven namens den patroonsbond manifesten aangeplakt, waarin wordt bekend gemaakt dat, „wanneer vóór heden-vrijdagmiddag 12 uur bij de Patroonsvereniging geen schriftelijk bericht is ingekomen, dat alles weer op den ouden voet zal doorgaan. Zaterdagavond de aangeslotenen hunne fabrieken zullen sluiten."  

Aangesloten patroons zijn de volgende firma's Peeters, (Tongelre) Prinzen en Keunen, Blomhof, Tinchant, v. Garvelink. J. Lurmaus, Hoefnagels & Zonen, Gebr. Hoppenbrouwers, v. d. Putt & de Vlam, v. d.Bichelaer & Co., v. d. Arend, Kalker & Co., J. W. Swane & Zn., Gebr van Collem, J.v. d. Heijde, Ypes & Posthumus, Mignot
& De Block, Kerssemakers, Kath & Co., P. Schröder, Berkvens, v. Reuth, Smit, v. Gardinge & Co., Meijer & Co, Kessels & Van Hussen, Aalfs & De Jong, Burgers, D. Meerstadt & Co., Dresselhuijs, P. Boelaars, Putman Kramer, fa. Hoekstra en Bak.

Het aantal werklieden, bij de verschillende fabrieken in dienst, bedraagt ongeveer 2800. Vereenigd zijn in het Kath. gilde 1153 mannen, 130 bij  de Internationalen Bond en onvereenigd zijn 1300 werklieden. [vrouwen en kinderen konden geen lid worden van de bond] Geschat wordt, dat aan hen wekelijks 17 a 18000 gulden wordt uitbetaald. [ Vakbonden betaalden slechts een deel van de loonhoogte  uit en wie geen lid was kreeg niets. Noodzakelijk inkomsten van  kinderen viel voor gezinnen weg. Veel armoede in Eindhoven...] Te begrijpen is 't daarom, dat men den loop der zaak met spanning volgt. Men verneemt dat de fabrikanten voldoende voorraad hebben, ofschoon 't toch niet te ontkennen valt, dat een langdurig stilliggen der fabrieken niet zonder invloed zal blijven op de Eindhovense industrie. [Bron Provinciale Noordbrabantsche en 's Hertogenbossche courant 11-05-1907] 

Zes weken later is de uitsluiting van werk opgeheven. De werkgevers verliezen. Het Nieuwsblad van het Noorden meldt op 25-06-1907: Staking geëindigd. De uitsluiting en staking in de sigaren- en tabaksindustrie te Eindhoven is opgeheven. De eischen der werklieden zijn nagenoeg ingewilligd. Een nieuwe loonregeling wordt opgesteld. Het merk in quaestie, model no. 41,der firma Aalfs en De Jong, wordt met 50 per 100 stuks betaald, volgens den eisch der werklieden. heden zou het werk worden hervat. Daar de tabak nog niet gevocht is, zullen de werklieden geleidelijk aan het werk komen. [bron Nieuwsblad van het Noorden
25-06-1907] Zie spotprent van Albert Hahn over deze periode, Eindhoven was landelijk nieuws in 1907

De vrouwen maken de sigaren 


De Nederlandse sigarenindustrie maakt zijn sigaren in België. Wereldwijd is Nederland de grootste sigarenexporteur en de tweede producent. Maar het is de vraag hoe lang dat in West-Europa nog vol te houden is.

Het eerste wat opvalt in de grote hallen van sigarenfabriek Swedish Match in Houthalen, vlak over de grens in België, is dat er bijna alleen maar vrouwen werken. De mengmachines die verschillende soorten tabak met elkaar vermengen om de melange samen te stellen, de machines die daar sigaren van maken en de verpakkingstafels worden allemaal bemand door `onze dames', zegt Hans Roest, marketing manager van Swedish Match, een Zweeds bedrijf dat in sigaren, pruim-, snuif- en pijptabak, lucifers en aanstekers doet. ,,Sigaren maken is vrouwenwerk'', aldus Roest.

Dat is historisch zo gegroeid. In grote sigarenfabrieken als De Hofnar en Willem II in Valkenswaard en Karel I in Eindhoven, waar in de jaren zestig nog duizenden mensen werkten, was sigaren maken lange tijd ambachtelijk handwerk dat door mannen werd verricht. Maar na de intrede van de sigarenmachine, eind jaren vijftig, werd het werk lichter en gingen de mannen in de fabrieken van Philips en DAF werken. De sigarenproductie werd overgenomen door vrouwen.

In het katholieke zuiden bleken die nauwelijks te vinden, want vrouwen bleven daar thuis om op de kinderen te passen. Het personeel werd daarom uit België gehaald. Bussen vol Belgische vrouwen kwamen dagelijks naar Nederland. Hun echtgenoten werkten veelal in de steenkolenmijnen. Toen die dicht gingen, liep de werkloosheid op en gaf de Belgische overheid subsidie aan bedrijven die bereid waren zich in de mijnstreek te vestigen. De sigarenindustrie, die toch al hoofdzakelijk op Belgisch personeel draaide, besloot toen de productie enkele tientallen kilometers zuidwaarts te verplaatsen.




De sigarenfabriek van Willem II, tegenwoordig Swedish Match, staat nog altijd in Belgisch Limburg, in Houthalen. Een paar kilometer verderop, in Valkenswaard, staat alleen nog het hoofdkantoor van de sigarendivisie van Swedish Match - goed voor 13 procent van de 1,2 miljard omzet van het bedrijf - en worden de sigaren die voor de Nederlandse markt bestemd zijn van een accijnszegel voorzien en gedistribueerd.

Het merendeel van de sigarenfabrieken die in de jaren zestig en zeventig hun hoogtijdagen beleefden, zijn verdwenen. In die tijd werden er in Nederland 1,2 miljard sigaren per jaar gerookt, tegen 500 miljoen nu. ,,De verstokte sigarenroker van vroeger, die minimaal een doos sigaren per dag rookte, bestaat niet meer'', zegt Roest, die in 1967 bij Willem II in dienst trad. ,,Nu roken mensen twee of drie sigaartjes per week. De grote, dikke sigaren van vroeger, de bolknaks, maken we bijna geen meer. Driekwart van de markt bestaat nu uit cigarillo's, de dunne sigaartjes.''

De sigarenfabrieken die nu nog bestaan, hebben meer dan dertig jaar van saneren achter de rug. In Nederland zijn er nog maar vier grote sigarenproducenten over, die samen zo'n 2,2 miljard sigaren produceren. Swedish Match, van de merken La Paz, Willem II en Justus van Maurik, is met 700 miljoen (waarvan 500 miljoen bestemd voor de export) de grootste Nederlandse sigarenproducent. Daarna komt Agio uit Duizel (Agio, Panter en Balmoral), Wintermans uit Eersel (Henri Wintermans, Café Creme en Nobel) en Ritmeester uit Veenendaal (Ritmeester, Hajenius en Oud Kampen). Ritmeester is als enige buiten Zuidoost-Brabant gevestigd. Agio heeft net als Swedish Match een fabriek in de Belgische mijnstreek, in Geel, niet ver van Houthalen. Van de totale productie wordt ruim driekwart geëxporteerd. Nederland is daarmee de grootste sigarenexporteur ter wereld en de tweede producent, na de Verenigde Staten.

Jochen van Barschot , 19 APRIL 2003 NRC.

Na decennia van krimp stijgt afzet van sigaren weer

Amerikanen roken zogeheten `longfillers', het Cubaanse type waarbij de sigaar wordt gevuld met lange stroken tabaksblad. Nederlandse sigaren zijn `shortfillers' en bevatten in kleine stukjes gesneden tabaksbladeren.

Bij de Nederlandse sigarenproducenten werken ongeveer 950 mensen in Nederland en 950 in hun fabrieken in België. Daarnaast hebben ze nog 3.500 werknemers in dienst op eigen productielocaties in Indonesië en Midden-Amerika. Zo heeft Swedish Match een eigen fabriek op Java.

De overzeese fabrieken produceren halffabrikaten. Een sigaar bestaat uit drie delen: het tabaksmengsel vormt het binnengoed, het zogeheten omblad wordt om het binnengoed gewikkeld om de sigaar zijn stevigheid te geven en het dekblad vormt de buitenkant van de sigaar en zorgt voor de geur en de smaak.

Het mengen van het binnengoed wordt nog altijd in Houthalen gedaan, maar het uitsnijden van ombladen en dekbladen, wat zeer arbeidsintensief is, is vorig jaar naar Indonesië verplaatst, waar ook een groot deel van de tabaksbladeren vandaan komt.

De uitgesneden bladen worden op rollen gewikkeld, die op de sigarenmachines in Houthalen passen, die de bladen volautomatisch om het binnengoed heendraaien en vastplakken. Eén werknemer bedient vier van zulke sigarenmachines, die elk 16.000 sigaren per dag produceren.



Het inpakken van de sigaren - in doosjes, blikken, pakjes en kokers - gaat deels machinaal en deels met de hand. Roest: ,,De exclusievere merken worden handmatig ingepakt, omdat elke sigaar op kwaliteit moet worden gecontroleerd. Bovendien zijn er honderden verschillende verpakkingen, daar kun je niet allemaal aparte machines voor neerzetten.''

De kleine volumes en de grote mate van handwerk maken de productie van sigaren zeer arbeidsintensief en het is daarom de vraag of die tot in lengte van jaren in West-Europa plaats zal blijven vinden. Verplaatsing naar een lagelonenland is op termijn een reële optie, erkent Roest, al hoopt hij dat die niet nodig zal zijn. ,,De kwaliteit van de producten is heel belangrijk. Als de productie dicht bij huis is, kun je daar ten minste grip op houden.''

Op korte termijn ontbreekt bovendien de noodzaak, want het gaat juist weer wat beter met de sigarenindustrie, sinds die is overgestapt op de productie van dunnere sigaren, die gepresenteerd worden als natuurproduct. Voor het eerst in decennia stijgt de afzet de laatste jaren weer. De sigarenconsumptie in Nederland is sinds 1996 gestegen van 425 tot 515 miljoen stuks. Ook het aantal sociëteiten van `sigarengenieters' neemt gestaag toe. En Roest ziet nog meer lichtpunten: ,,Het publiek is jonger geworden en er zijn ook steeds meer vrouwen die af en toe een sigaartje opsteken.''

NRC 19 april 2003

Vloeitjesfabriek Rizla verkocht voor half miljard

Sigarettenvloeitjesfabrikant Rizla wordt voor meer dan een half miljard gulden ingelijfd door het Britse tabaksconcern Imperial Tobacco. Rizla is wereldmarktleider met de merken rode en blauwe Rizla-vloei. Het Belgische bedrijf maakt ook Mascotte, de vloeitjes die op de Nederlandse markt het meest worden verkocht.

Imperial Tobacco koopt Rizla van een bankenconsortium onder leiding van het Zwitserse UBS, dat sinds 1994 eigenaar was van het bedrijf. De Belgische familie Painblanc, dat Rizla in 1978 kocht, deed het bedrijf toen over aan de banken omdat er binnen de familie geen geschikte kandidaat voorhanden was om de leiding van het bedrijf over te nemen.

De geschiedenis van het bedrijf gaat terug tot 1796 toen de Fransman Lacroix een papierfabriekje startte. De familie Lacroix bleef tot 1978 eigenaar van het bedrijf, dat inmiddels verplaatst was naar Wilrijk bij Antwerpen.

Het hoofdkantoor van Rizla is echter om fiscale redenen in Breda gevestigd, maar daar werken slechts vijftien van de zevenhonderd werknemers. De productie vindt plaats in fabrieken in Antwerpen, het Britse Cardiff en Mazière in Frankrijk. Ook in de VS produceert Rizla vloeitjes.

'Wij zijn wereldwijd marktleider', zegt de huidige directeur Paul Teulings. Rizla verkoopt via tal van distributiebedrijven jaarlijks 1,2 miljard pakjes vloei in 110 landen en heeft daarmee een kleine 70 procent van de wereldmarkt in handen.

'De markt is stabiel tot licht dalend', merkt Teulings op. Shag is vooral populair in de ontwikkelde landen en vooral in Nederland. 'Nederland is een grote markt. Daar worden jaarlijks 15 miljard shaggies gedraaid - 48 procent van alle sigaretten, die worden opgerookt, zijn shaggies.'

Mascottevloei

Naast Rizla maakt het bedrijf ook Mascotte. De merknaam van het meest populaire vloeitje in Nederland is echter eigendom van Micres in Eindhoven. Micres is de opvolger van de vroegere sigaretten- en sigarenfabrikant Mignot en De Block, twee zuidelijke families, die de fabriek in 1858 begonnen. In de jaren zeventig verdween de productie van sigaren uit Eindhoven naar Hofnar en de sigaretten gingen naar tabaksgigant Philip Morris.



Mignot en De Blok gingen onder de naam Micres verder als een handelsmaatschappij in sigarettenvloei. De onderneming verkoopt jaarlijks 220 tot 230 miljoen pakjes vloei en heeft daarmee driekwart van de markt in handen. In totaal steken rokers in Nederland per jaar 300 miljoen pakjes vloei in de brand. Naast Mascotte en Rizla hebben ook shagfabrikanten als Drum en Samson met hun eigen merk vloei een deel van de markt. Deze kleine merken zijn samen goed voor een afzet van bijna 70 miljoen pakjes vloei.

Rizla voerde vorig jaar de omzet met 12 procent op tot rond 220 miljoen en de winst met 19 procent tot bijna 70 miljoen gulden. Het Britse Imperial Tobacco betaalt bijna acht keer de brutowinst voor het bedrijf. De Britten betalen 168 miljoen pond en nemen tevens 17 miljoen pond aan schulden over. De totale overnamesom komt daarmee op 185 miljoen pond of 550 miljoen gulden.

Topman Gareth Davis van Imperial Tobacco toonde zich dinsdag laaiend enthousiast over de nieuwe aanwinst. 'We zijn verrukt over de aankoop van Rizla met zijn internationaal bekende merkartikelen', zei Davis tegen het persbureau Bloomberg. 'Rizla's omvangrijke wereldwijde omzet en distributienetwerk zal de internationale positie van Imperial versterken en ons aanzienlijke mogelijkheden verschaffen voor verdere expansie.'

Voor Imperial Tobacco is de overname van Rizla de eerste grote acquisitie sinds het bedrijf drie maanden geleden verzelfstandigd werd. Tot die tijd maakte het tabaksconcern, onder meer fabrikant van sigarettenmerken als Regal en Superking, deel uit van het conglomeraat van de Brit Hanson. Imperial wil zijn basis verbreden en voor zijn omzet niet langer uitsluitend afhankelijk zijn van de verkoop van zijn sigaretten.

 Topvijf sigarenproducerende landen in 2003

1 Verenigde Staten: 6,2 miljard stuks
2 Nederland: 2,3 miljard stuks
3 Duitsland: 1,4 miljard stuks
4 België: 1,1 miljard stuks
5 Spanje: 0,8 miljard stuks
De totale Europese productie bedraagt circa 6,5 miljard stuks, waarvan Nederland bijna eenderde voor zijn rekening neemt. Ter vergelijking: 'sigarenland' Cuba produceert 180 miljoen sigaren per jaar - maar dan wel vooral handgemaakte.Volkskrant 29-01-1997

Nederlandse sigarenindustrie is bijna in buitenlandse handen

Bijna de hele Nederlandse sigarenindustrie is al in buitenlandse handen. Van de zes grootste sigarenmakers is alleen Agio nog in Nederlandse handen. Merken als La Paz, Willem II, Ritmeester en Schimmelpenninck zijn al opgekocht. Kleine bedrijven missen de financiële draagkracht om zich zelfstandig op de internationale markt te handhaven.

De Nederlandse Vereniging voor de Sigarenindustrie behartigt de belangen van de ondernemingen werkzaam binnen de Nederlandse sigarenindustrie. In 2017 waren de navolgende drie bedrijven zijn lid van de vereniging:

Samen zijn deze drie bedrijven goed voor meer dan 90 procent van de omzet van sigaren op de binnenlandse markt, en nemen zij vrijwel 100 procent van de Nederlandse export voor hun rekening.

*Royal Agio Cigars  gevestigd in Duizel  (Agio, Panter, Balmoral, Mehari’s en de Huifkar) 
*  Scandinavian Tobacco Group gevestigd in Eersel ( Café Crème, Hajenius, Henri Wintermans, Justus van Maurik, La Paz, Oud Kampen, Nobel Petit,   Willem II en Chambord) 
* Ritmeester Cigars is o.a. in 's-Hertogenbosch gevestigd (Ritmeester, Oud Kampen, Hajenius, Al Capone en Danneman)