Niet alleen in Eindhoven waren experimentele TV-uitzendingen maar ook in Friesland
Leeuwarder courant : hoofdblad van Friesland doet in maart 1949 verslag:
Eerder n.l. dan verwacht werd, is maart 1949 de mobiele televisie- zender 9 KW van Philips naar Friesland gekomen om daar te gaan experimenteren. Een zware truck met een dertig meter hoge, uitschuifbare mast van aluminium voorzien van allerlei grillige sprieten een tweede wagen, waarvan de carrosserie verend was opgehangen om de beide televisiecamera's en de geluidsapparaten niet te beschadigen en een autobus vol technici en ander personeel rolden gisteren Leeuwarden binnen om in de provincie drie à vier dagen proeven te nemen met buitenopnamen, waaraan zoals de ingewijden weten de Nederlandse televisie zich tot dusverre eigenlijk nog niet had gewaagd.
Enkele technici bleven met een televisieontvanger van Philips op ons bureau van de Leeuwarder courant, achter terwijl wij met de colonne (zeer modern uitgerust met eigen stroom opwekkende motoren, een elektrisch keukentje in de autobus, een mobilofoon en al wat de Eindhovense fabrieken verder nog aan snufjes opbrengen) de provincie in togen op zoek naar voorjaarsbeelden.
Eerlijk gezegd, was het meer de nieuwsgierigheid, die ons de rol van gids deed spelen dan de wil om de heren een grote dienst te bewijzen, want ook zonder er naar te zoeken, vindt men in Friesland volop lentebeelden. In de ene plaats kwam een oud vrouwtje met een witte gehaakte muts in het felle licht der zonnereflectors te staan, terwijl de camera's om beurten opnamen, hoe zorgvuldig ze haar bloedmoed met „titelroazen" (narcissen) wiedde," elders werden polsstok springende jongens „genomen" en een "aeisiker" moest drie van zijn eieren onder de pet vandaan halen om te demonstreren, hoe verrast men ziet, als er plotseling een „broedtsje" voor zijn voeten ligt.
Philips Experimentele Televisie
Maar ze hadden het grote voordeel, dat ze niet met die groene zeep ingesmeerd behoefden te worden; „'t kon zo wel". Deze televisie-uitzendingen zijn nu eenmaal in het experimentele stadium en deswege moest uw verslaggever er aan geloven, om te onderzoeken of groen de gelaatstrekken ook duidelijker ,op het televisiescherm zou doen uitkomen. Blijkens de verhalen van zijn collegae, die op de redactiekamer met intense belangstelling de resultaten van de uitzendingen volgden (en die resultaten waren vergeleken bij wat men tot dusverre in Leeuwarden uit Eindhoven ontving prima!) moet dit verschil zeer markant zijn geweest. Uw verslaggever was het „sprekend", zeiden ze, zelfs een smalende trek om zijn mond kwam bij tijd en wijle uitstekend door de technici verklaarden deze trek echter (tot zijn grote opluchting) als een storing in het beeld, veroorzaakt, door voorbijrijdende auto's. Vandaag en morgen zullen de experimentele uitzendingen voortgezet worden; vandaag gaat de reis naar de vogelreservaten aan de Friese westkust om te onderzoeken of de beelden over deze afstand ook nog scherp doorkomen de zender heeft theoretisch een reikwijdte van dertig kilometer en als dit slaagt, zal men morgen de proeven meer openbaar maken.
Beelden van de veemarkt
Het ligt n.l. in de bedoeling, morgenvroeg verschillende beelden uit te zenden van de veemarkt, zulks mede naar aanleiding van het feit, dat deze binnenkort 75 jaar bestaat. Deze opnamen zullen te volgen zijn in Leeuwarden, Franeker, Harlingen, Bolsward, Sneek, Drachten en Dokkum.
In Leeuwarden zal men daarbij tevens de nieuwste Amerikaanse vinding, n.l. het in de open lucht projecteren van films bij daglicht, in toepassing brengen. Een speciaal vergrotingstoestel van de Bell- Howell-fabrieken zal de beelden van de kathodestraalbuis projecteren op de blinde muur van de rekwisieten kamer van de Harmonie (aan de zijde van het parkeerterreintje). Het projectie -apparaat zal in een van de bovenkamers van het gerechtsgebouw worden opgesteld. In Franeker (Voorstraat tegenover Martenahuis), Harlingen (Bredeplaats), Bolsward (Hynstewaed), Sneek (Schapenplein), Drachten (Marktterrein) en Dokkum (op de Zijl) zullen technici, van Philips eenvoudiger televisieontvangers opstellen waarvan men hierbij een afbeelding ziet. Het is niet met zekerheid te zeggen, dat de ontvangst in Bolsward en Drachten goed zal zijn, gezien het feit, dat deze plaatsen ongeveer aan de rand van de actieradius van de zender liggen. De bedoeling is, omstreeks tien uur met deze uitzendingen te beginnen; het publiek in de plaatsen buiten Leeuwarden, waar de kostbare ontvangsttoestellen in de open lucht worden opgesteld, wordt verzocht, de nodige bescheidenheid in acht te nemen en ook andere belangstellenden een blik op het televisiescherm te gunnen. Onze vrijdag-variétéartiest (al of niet groen geschminkt) zal aan het programma meewerken. Hij kon ons niet verzekeren, of hij zijn vrienden Sijtze, Durk. Haeije en Willem óók bereid zou vinden; het zou vele lezers ongetwijfeld een genoegen doen hun fysionomie ook eens te mogen aanschouwen....
Friese televisie
Ter gelegenheid van het bezoek van de Friezen heeft men in het televisie-programma van Philips, dat tegenwoordig driemaal per week (dinsdags-, donderdags en zaterdagsavonds) wordt uitgezonden, een „Fries kwartiertje" opgenomen. Sjoerd de Vrij, de perschef van Philips, leidde de uitzending in uitstekend Jousters in en daarna hield Piet Beishuizen een vraaggesprek met de Commissaris der Koningin, die bij de Philipsbedrijven geen onbekende is. omdat hij er zeven jaar lang als secretaris van de directie werkzaam is geweest. De Commissaris vertelde het een en ander over de mogelijkheden van de industrialisatie in Friesland en daarbij kwam natuurlijk ook de vestiging van Philips te Drachten ter sprake. De Friese uitzending werd besloten door de dichter Fedde Schurer, die het gedicht „In dei" declameerde.
De televisie zal Friesland voorlopig nog wel niet bereiken, al komen de heden steeds dichterbij. Wanneer straks de landelijke zender te Lopik verrijst. dan zijn nog slechts enkele „tussenstations" nodig om ontvangst ook in Friesland mogelijk te maken.
Misschien mogen we ook daarom blij zijn, dat Philips naar Drachten komt. Wie het dichtst bij het vuur zit, warmt zich tenslotte toch nog het meest!
Dank aan Jan de Vries die mij attendeerde op deze TV ontwikkelingen in Friesland.