De belangrijkste 20 gebouwen in het 19e eeuwse Eindhoven, naast de kerken waren hotels en sociëteiten belangrijk. Oude straatnamen en veel verdwenen gebouwen. Van ieder gebouw is een afbeelding gezocht.
Met dank aan © Dominique van Wessem voor het eerst gepubliceerd op eindhovenfotos.nl najaar 2007
De kaart met twintig belangrijkste gebouwen van Eindhoven rond 1887 /1890
1 station 2 hotel Verheijen 3 id Posthuis 4 Postkantoor 5 raadhuis
6 Hotel Hof van Holland 7 Synagoge 8 Marechaussee 9 Gasfabriek 10 R.G. Kerk
11 Telegraaf 12 Hotel Wildeman 13 Concordia 14 Hotel Gouden Leeuw
15 Amicitia 16 Liefdegesticht 17 Apollo's Lust 18 Prot. Kerk 19 Mannenkoor 20 Rechtsgebouw
De blokjes geven fabrieken aan enz
kaart Lith, M.F. van Piere, Eindhoven
Download deze kaart 2,5 mb
Het eerste station van Eindhoven werd geopend op 1 juli 1866 en is na ruim 45 jaar in 1912 vervangen door een nieuwer station.
Dit eerste station komt voor op een schilderij van Vincent van Gogh.
Aan het stationsplein van 1880 was vanuit het station gezien links Hotel Verheijen gevestigd.
1888
Op de markt in Eindhoven stond het hotel Posthuis. Advertenties in 1887 "Hotel POSTHUIS EINDHOVEN. Wegens vertimmering aanbevolen ; ruime kamers, matig; tarief. De Propriétaire, A. SCHELLENS."
1887
Rijkspostgebouw te Eindhoven, aan de vrijstraat . In 1909 werd dit een belastingkantoor.
10/09/2016
Hôtel Hof van Holland, Jos van Waegeningh, Rechtestraat Eindhoven. Later advertentie met Centrale verwarming. Gaslicht op alle kamers. Stalhouderij Telefoon No. 60 (volgens telefoonboek 1915 no. 69)
Kerkstraat, gezien vanaf de kruising met de Rechtestraat en het Stratumseind met links de synagoge die in 1959 werd afgebroken. Israëlitische kerk Eindhoven
'Oase in de woestijn'. De joodse gemeente van Eindhoven
De eerste marechausseekazerne van de brigade Eindhoven was gevestigd aan de Grote Berg 9 Eindhoven.
De Koninklijke Marechaussee Brigade Eindhoven is begonnen 15 februari 1887. Het pand is waarschijnlijk gebouwd in 1870. De Stichting Eindhoven in Beeld gebruikt dit historische pand sinds 2008 als ontvangstcentrum.
De kaart omschrijft het woord marechaussee als "Marechausfee" Deze spelling Marechausfée kwam wel meer voor in de periode rond 1824.
In 1899 is aan het Eindhovensch kanaal een nieuwe gasfabriek gebouwd. In 1989 zijn de gemeentelijke nutsbedrijven (gas, water en elektriciteit) ondergebracht in de NV Nutsbedrijven Regio Eindhoven (NRE). Toen NRE in 2007 overging in Endinet was al duidelijk dat Endinet het NRE-terrein zou verlaten. In 2010 kocht de gemeente het NRE-complex. Inmiddels is voor één gebouw de bestemming duidelijk: in gebouw 5, de gasfabriek, komt de Jazzclub.
08/09/2016
In 1340 werd de stenen Eindhovense kerk voor het eerst genoemd als ‘sancta Katharina’ in documenten., de huidige Catharinakerk. Op de kaart nummer 10 zonder dat dit getal op de kaart is vermeld.
Op 7 februari 1860 geeft de gemeenteraad van Eindhoven de opdracht nieuwe kerktorens te bouwen, waardoor tevens met de sloop van de oude kerk kon worden begonnen. Er is dan nog sprake van middeleeuwse muurschilderingen in het interieur, maar die worden niet of nauwelijks gedocumenteerd. Tijdens de sloop, die vóór 10 augustus 1860 diende te zijn voltooid, ontstaat enig oponthoud door de vondst van ‘verschillende gewulfde catacombes’ onder het voormalig priesterkoor, en de vondst van een brokstuk van een oude klok ‘welke circa 4000 ponden heeft gewogen’. Reeds in september 1860 is de sloop voltooid want in die maand begint men met het aanleggen van de fundamenten van de nieuwe kerk. De eerste steen wordt op 30 april 1861 gelegd. Op 11 september 1867 wordt het nieuwe kerkgebouw geconsacreerd.
Markt rond 1880 met het Telegraafgebouw in het grote witte gebouw . Van links naar rechts zien we de Eindhovensche Koek-en Banketbakkerij van G.M. Verhoeven-van Gennip. Daarnaast Café Wils, vervolgens goud-en zilversmid Th. Eliëns-van Gemert. De rechter poort geeft toegang tot de winkel van Vlamincx-de Vocht. Het rose pand is de snoepwinkel van Bertha van der Sommen. Daarnaast treffen we de koperslager, pompenmaker en zinkwerker J.E. Marée-Feijen en tenslotte de Stadswaag waarin ook de Latijnse school en het telegraafkantoor waren ondergebracht.
Bron: www.eindhoveninbeeld.com
De oostzijde van de Markt was Hotel de Wildeman gevestigd.
Op de Grote markt 10 is het hoogste gebouw is de Sociëteit Concordia. Het logement of hotel "de gouden leeuw" is de buurman, zie nummer 14. In 2017 is de naam Wildeman verbonden aan dit pand.
Concordia
De Notaris J. J. Fens te Eindhoven, zal op Dinsdagen
18 en 25 October 1887 , des avonds
ten 7 ure, ten koffiehuize van den,Heer
M. HEZEMANS , aan 't Stationsplein te
Eindhoven, tengevolge van het overlijden van den eigenaar, den Heer PETRUS
VAN DE VEN, publiek verkopen
Het sinds meer dan 100 jaar bestaande,
gunstig bekende en
druk beklante
Logement
van den eerste rang, genaamd „De Gouden Leeuw",
gelegen op den besten stand van Eindhoven, aan de Groote Markt, in de
nabijheid van het station, met Inrijpoort, Stallen ,Remisen, Openplaatsen , Erf , Tuin en Uitgang
naar de Nieuwstraat, sectie C. No 284,
groot 9.12 Aren. De Huizinge bevat: ruimen Gang
en Corridors, 2 groote Eetzalen en
Suite, Salon, Kamers voor huiselijk
gebruik, 24 Logeerkamers, 4 Uitpakkamers, drie Keukens en Bijkeukens met Pomp- en Regenwater,
2 Kelders, groote Zolders; — terwijl
aan net Hotel eene drukke Stalhouderij is verbonden.
Zaak wordt tot de aanvaarding,
welke op 29 October kan plaats hebben, voortgezet door den jongste Zoon, den Heer JOSEPH VAN DE VEN. Betaaldag der kooppenningen 1
februari 1888.
Het hotel wordt gekocht door J.A.Jonkhans, de exploitant van logement De Wildeman aan de overzijde van de Markt. Hij verhuist in 1890 naar het door hem gekochtte De Gouden Leeuw, die hij ook omdoopt in De Wildeman.
In 2017 zit in het pand Grand Café Centraal
Volgens de kaart uit 1886 -1888 ( Sociëteit) Amicitia gevestig op de Grote markt
Amicitia
Het Liefdegesticht (R.K. Binnenziekenhuis) dat gevestigd was aan de Rozenmarijnstraat (nu Jan van Lieshoutstraat.) De gebouwen liepen door naar de (Vest)Dijk. De achterzijde was bereikbaar met het Genderstraatje. Later verhuist het Binnenziekenhuis naar de Vestdijk. Op deze foto is het Liefdegesticht gevestigd in de gebouwen met de trapgevel. Er zijn betere foto's van het binnenziekenhuis maar deze foto geeft de 1880 sfeer van Eindhoven goed weer.
Start van ziekenhuis heeft te maken met de liefdezusters die zich vestigen in Eindhoven op 9 juni 1843. Zij waren gekomen op verzoek van de R.K. Armen van de stad Eindhoven. In 1973 veranderde de naam in het Catharinaziekenhuis dat verhuisde naar een nieuw gebouw in Woensel.
Eindhovense sociëteit: Apollo's Lust. Deze foto is gemaakt toen de sociëteit al gesloten was. Nadien is de garage Van der Meulen-Ansems hier gebouwd. Sociëteit Apollo's Lust is jaren gebruikt voor openbare veilingen, bijeenkomsten en harmonie, "Apollo's Lust" richtte zich op kunst en cultuur.
Protestantse kerk volgens de kaart aan de Kanaalstraat (nu Ten Hagestraat) Deze Nederlands Hervormde Kerk is in 1962 afgebroken. Was een karakteristiek klein kerkje, met dakruiter op voorgevel. Het was vermoedelijk een Napoleonskerkje en werd ook wel de Burchtkapel genoemd.
1813 - 1962
Stratumseind 23, het Eindhovens Mannenkoor, interieur concertzaal van het Eindhovens Mannenkoor. Tevens een societeit, cafe en biljartruimte. Na ruim honderd nog steeds een uitgangsgelegenheid, alleen aangepast aan de huidige tijd.
10/09/2016
Omstreeks 1819 wordt hier een rechtbank gevestigd. [ Op deze plaats stond vanaf 1678 de herberg genaamd ‘De Groote Sterre’. ] In 1841 wordt het pand verbouwd zodat het kon dienen als regionale rechtbank. De functie van regionale rechtbank heeft het gebouw tot 1877 behouden. In 1902 werd het een kantongerecht. In 1965 werd het gebouw in gebruik genomen door de belastingdienst en verhuisde het kantongerecht naar het Stadhuisplein. De belastingdienst heeft echter maar tot 1968 in het gebouw waarna het in gebruik is genomen door onder andere aan krakers, Museum Kempenland, Krabbedans en heeft al jaren caféfunctie. In 2017 heet het "Oude Rechtbank" aan Stratumseind 32
1678 - 2017
Op de kaart worden een aantal fabrieken in het centrum van Eindhoven weergegeven met een blokje.
Foto van de zijdehoedenfabriek van H Thijs & Zoon aan de Emmasingel 3-5 (op de kaart aangeduid als de "De Knip")
Pas in 1920 is het officieel de Emmasingel geworden, voorheen werd in volksmond de straat aangeduid als Knipstraat,Singel en Emmasingel
In 1878 werd Stratumseind 23, gekocht door Thomas van Dijck, directeur van de stoomtimmerfabriek De Rietvink. Samen met zijn broer stadsarchitect Johannes van Dijck verbouwt hij het pand tot concertzaal annex café. Het Eindhovens Mannenkoor huurt/koopt het pand tot 1923.
Foto geeft een indruk van de concertzaal van het Eindhovens Mannenkoor. Het was tevens een societeit, cafe en biljartruimte. Na ruim honderd nog steeds een uitgangsgelegenheid, alleen aangepast aan de huidige tijd. Het is nu Café Thomas, zie foto hieronder.
Café Thomas is een sfeervolle, gezellige, open en gastvrije locatie in hartje Eindhoven. Laten we eerst even kennis maken met de geschiedenis van het pand. Waarom heet Café Thomas, Café Thomas? In de 19de eeuw ontwierp Thomas van Dijck dit prachtige pand.
Van origine was het pand bedoeld voor het Eindhovense Mannenkoor. In de loop der jaren met een aantal omzwervingen van ondernemers is het pand in 1997 met respect gerestaureerd. Het werd Grand café Mijnheer van Dijck. Grand café Mijnheer van Dijck was een chique zaak met een hoge drempel. Het was dé ontmoetingsplaats voor de welgestelde Eindhovenaar. Maar in de loop van de tijd wilde Mijnheer van Dijck voor een breed publiek toegankelijk zijn. Hierbij mocht iedereen hem dan ook bij zijn voornaam noemen, namelijk Thomas. De eerste jaren bood Thomas vijf dagen per week vanaf 20:00 uur een combinatie van lunchen, dineren en uitgaan! Sinds een tijdje noemt Thomas zich "Het Beste Danscafé van Zuid Nederland!" en is nog maar drie dagen open van 22.00 tot 02.00 /04.00 uur
heden
Eindhoven romantisch geschilderd door Henri (Hendrik Johannes) Knip 1816 - 1911. Situatie ongeveer stationsplein. Hij was de zoon van Mattheus Derk Knip.
De familie Knip: drie generaties kunstenaars uit Noord-Brabant (1988: Auteurs Fransje Kuyvenhoven, Ronald Peeters)
